Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Szczecinie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 28 stycznia 2016 roku

Sąd Apelacyjny w Szczecinie I Wydział Cywilny w składzie następującym:

Przewodniczący: SSA Maria Iwankiewicz (spr.)

Sędziowie: SSA Dariusz Rystał

SSA Wiesława Kaźmierska Protokolant: st.sekr.sądowy Wioletta Simińska

po rozpoznaniu w dniu 14 stycznia 2016 roku na rozprawie w Szczecinie sprawy z powództwa A. K. i M. C.

przeciwko J. S. i (...) spółce z ograniczoną

odpowiedzialnością w S.

o uznanie czynności prawnych za bezskuteczne

na skutek apelacji powodów

od wyroku Sądu Okręgowego w Szczecinie

z dnia 7 maja 2015 roku, sygn. akt I C 24/14

I. oddala apelację;

II.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanej J. S. kwotę

1.800 (jeden tysiąc osiemset) złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym,

III.  zasądza od powodów solidarnie na rzecz pozwanej (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w S. kwotę 1.800 (jeden tysiąc osiemset)

złotych tytułem kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacy jnym.

Dariusz Rystał Maria Iwankiewicz Wiesława Kaźmierska

Sygn. akt I ACa 772/15

UZASADNIENIE

Pozwem z dnia 7 stycznia 2014 r. powodowie A. K. i M. C. wnieśli o uznanie za bezskuteczną w stosunku do powodów czynności prawnych przeniesienia przez A. D. na rzecz J. S. w dniu 24 października 2013r. prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) dla której prowadzona jest księga wieczysta nr Kw (...), przeniesienia przez A. D. na rzecz (...) Sp. z o.o. w S. w dniu 24 października 2013r. prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) dla którego prowadzona jest księga wieczysta nr Kw (...), przeniesienia przez A. D. na rzecz J. S. w dniu 19 lipca 2013r. 490 udziałów w kapitale spółki (...) Sp. z o.o. w S. w celu uniemożliwienia zaspokojenia wierzytelności przysługujących powodom wobec dłużnika A. D. w kwocie 89.122,43 zł. wraz kosztami postępowania i odsetkami zasądzonymi nakazami zapłaty Sądu Rejonowego w Gorzowie Wlkp. wydanymi w sprawach sygn. akt: VGNc 001/13, VGNc 2064/13, VGNc 2065/13, VGNc 1893/13, VGNc 1884/13, VGNc 1885/13, GNc 1886/13, VGNc 1887/13, wynikającej z umów sprzedaży towarów zakupionych przez A. D. od powodów A. K. i M. C. za fakturami VAT nr (...) oraz w kwocie 14.832,33 zł tytułem odsetek za opóźnienie w zapłacie towaru zakupionego od powodów przez dłużnika A. D. w okresie od listopada 2009 do grudnia 2011 oraz zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów kosztów zastępstwa procesowego.

W odpowiedziach na pozew pozwana J. S. oraz pozwana (...) Sp. z o.o. w S. wniosły o oddalenie powództwa, zasądzenie solidarnie od powodów na rzecz każdej z pozwanych kosztów postępowania sądowego, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, jak również zwrot 17 zł opłaty skarbowej uiszczonej tytułem opłaty od każdego z pełnomocnictw oraz przeprowadzenie dowodów ze wskazanych dokumentów, które znajdują się w aktach sprawy. W uzasadnieniu wskazała, że roszczenie jakie miałoby przysługiwać powodom wobec A. D. nie istnieje, brak jest też związku przyczynowego pomiędzy zbyciem przez A. D. udziałów w Spółce (...) sp. z o.o. i lokalu mieszkalnego na rzecz pozwanej oraz zbycia lokalu mieszkalnego na rzecz Spółki (...) sp. z o.o., a pokrzywdzeniem pozwanych.

Na rozprawie w dniu 16 października 2014 r. powodowie oświadczyli, że wierzytelności, o których mowa w nakazach zostały w toku tej sprawy uregulowane przez A. D., doszło do ugód w tym zakresie, a na dzień dzisiejszy pozostała wierzytelność z tytułu odsetek w kwocie 14.832,33 zł. Powodowie zmienili powództwo oświadczając, że domagają się uznania za bezskuteczne dokonanych czynności wynikającej z noty odsetkowej w kwocie jak wyżej, sprecyzowanej w toku postępowania o ugodowe załatwienie sporu w sprawie I Co 16/13 Sądu Rejonowego Szczecin - Prawobrzeże i Zachód.

Wyrokiem z dnia 7 maja 2015 roku Sąd Okręgowy w Szczecinie oddalił powództwo (pkt. I) i zasądził od powodów solidarnie na rzecz pozwanych solidarnie kwotę 3.617 zł tytułem zwrotu kosztów zastępstwa procesowego.

Rozstrzygniecie tej treści Sąd Okręgowy wydał dokonując ustaleń faktycznych, z których wynika, że (...) Spółka z o. o. z siedzibą w S. jest zarejestrowana w KRS pod nr (...). Wspólnikiem spółki jest J. S. a Prezesem Zarządu A. D.. W okresie od listopada 2011 r. do lipca 2012 r. A. D. zakupił w hurtowni prowadzonej przez powodów materiały budowlane o łącznej wartości 108.938,79 zł. Powodowie nie otrzymali całej należnej kwoty. A. D. uznał swoje zadłużenie w kwocie 114.525,74 zł. A. D. spłacił część zadłużenia i na dzień wniesienia pozwu zalegał z zapłatą kwoty 89.122,43 zł. Nadto powodowie posiadali wobec dłużnika A. D. wierzytelność w kwocie 14.832,33 zł tytułem odsetek za opóźnienie.

W swoich ustaleniach Sąd ten szczegółowo opisał nakazy zapłaty w postępowaniu nakazowym, wydane przez Sąd Rejonowy w Gorzowie Wlkp. na rzecz powodów A. K. oraz M. C. przeciwko pozwanemu A. D. w roku 2013. Powołał się także na postanowienie tego Sądu Okręgowy, którym udzielono powodom zabezpieczenia roszczenia przez zakazanie pozwanej J. S. zbywania prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta Kw (...), zakazanie zbywania i obciążania przez J. S. 490 udziałów w kapitale (...) Spółki z o.o. w S. nr KRS (...), zakazanie zbywania i obciążania przez (...) Sp. z o.o. w S. nr KRS (...) prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta kw (...). Nadto wskazał, że Sąd Okręgowy w Szczecinie w dniu 16 października 2014 roku zmienił powyższe prawomocne postanowienie w ten sposób, że uchylił udzielone powodom zabezpieczenie roszczenia przez zakazanie pozwanej J. S. zbywania prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) i zakazanie zbywania i obciążania przez (...) Sp. z o.o. w S. nr KRS (...) prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...) oraz uchylił orzeczenie w przedmiocie umieszczenia w księgach wieczystych kw (...) i kw (...) wzmianki o zakazie zbywania i obciążania w/w nieruchomości i utrzymał udzielone powodom zabezpieczenie roszczenia przez zakazanie zbywania i obciążania przez J. S. 490 udziałów w kapitale (...) Spółki z o.o. w S. nr KRS (...).

Z ustaleń tego Sądu wynika, że w dniu 24 października 2013 r. A. D. zbył lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...) nr Kw (...) na rzecz J. S.. W tym samym dniu - 24 października 2013r. A. D. zbył lokal mieszkalny położony w S. przy ul. (...) nr Kw (...) na rzecz zarządzanej przez siebie spółki (...) Sp. z o. o. w S.. W dniu 19 lipca 2013 r. A. D. sprzedał J. S. 490 udziałów o wartości nominalnej 100 zł w kapitale spółki (...) Sp. z o.o. w S. za kwotę 49.000 zł.

Sąd Okręgowy ustalił nadto, że strony zawarły ugodę sądową mocą, której A. D. zapłacił w dniu 3 września 2014 r. na rzecz powodów A. K. i M. C. kwotę 89.122,43 zł tytułem należności głównej, kwotę 4.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz kwotę 559,50 zł tytułem połowy opłaty od pozwów. Strony zgodnie oświadczyły, iż zawarta ugoda wyczerpuje wszelkie roszczenia stron wynikające ze wszystkich połączonych spraw, w szczególności co do zapłaty zaległych odsetek i kosztów zastępstwa procesowego. W styczniu 2015 roku powodowie wystąpili na drogę sądową przeciwko A. D. o zapłatę odsetek za okres od listopada 2009 roku do grudnia 2011 roku w kwocie 14 832,33 zł. Sprawę zarejestrowano pod sygnaturą X GNc 39/15 Sądu Rejonowego Szczecin Centrum w S.. Sprawa na etapie uzupełniania braków formalnych pozwu.

W ustaleniach tych Sąd pierwszej instancji wskazał, że A. D. nadal prowadzi działalność gospodarczą - prace termoizolacyjne osiągając znaczne obroty. Między innymi wykonał prace na rzecz dwóch Wspólnot Mieszkaniowych zafakturowane na kwotę 825 000 zł.

Na podstawie takich ustaleń Sąd Okręgowy uznał powództwo za nieuzasadnione.

Sąd ten przytoczył treść art. 527 § 1 i 2 k.c. oraz wykładnię tych przepisów i stwierdził, że powództwo jest bezzasadne albowiem zdaniem tego Sądu wierzyciele nie wykazali, że dłużnik jest nadal niewypłacalny. Zaznaczył przy tym, że niewypłacalność dłużnika powinna istnieć w chwili zaskarżenia czynności tj. wniesienia powództwa o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną i zachować aktualność na dzień orzekania.

Sąd Okręgowy zauważył, że w chwili wniesienia powództwa wierzytelność powodów wynosiła 89.122,43 zł w oparciu o nieprawomocne nakazy zapłaty oraz 14.832,33 zł tytułem odsetek na okres od listopada 2009 roku do grudnia 2011 roku. W toku niniejszego procesu dłużnik A. D. zaspokoił wierzycieli - powodów w tej sprawie - zawierając z nimi ugodę. Nadto doszło do zaspokojenia innego wierzyciela, a prowadzona przez dłużnika działalność gospodarcza, polegająca na pracach termoizolacyjnych przynosiła dochody, wykazane fakturami. Według tego Sądu z jednej strony oznacza to, że dłużnik zaczął regulować swoje zobowiązania, a z drugiej - że jego kondycja finansowa ulegała znacznej poprawie, a przy istnieniu wierzytelności wobec powodów w kwocie już tylko 14.832,33 zł trudno było przyjąć, że dłużnik nadal jest niewypłacalny. Sąd ten zauważył, że wobec takich dowodów, w myśl przepisu art. 6 k.c. to na powodach spoczywał ciężar wykazania, że dłużnik na dzień orzekania jest niewypłacalny, a temu obowiązkowi - wobec istnienia wierzytelności już tylko w kwocie 14 832,33 zł - powodowie nie sprostali. Sąd pierwszej instancji uznał, że wobec niespełnienia jednej z przesłanek, które winny być spełnione kumulatywnie powództwo nie mogło być uwzględnione. Sad ten zaznaczył, że zachowanie dłużnika wobec wielu swoich wierzycieli, w tym wobec powodów, świadczy o nierzetelności - co nie jest jednoznaczne z niewypłacalnością.

Sąd Okręgowy zaznaczył, że powodowie wytaczając powództwo powoływali się na nakazy zapłaty wydane przez Sąd Rejonowy w Gorzowie Wielkopolskim, zasądzające należności objęte fakturami VAT, co do których we wrześniu 2013 roku zostało wszczęte przez Komornika Sądowego postępowanie pod sygnaturą Km 869/13. Powodowie uzyskali informację, że na krótko przed wydaniem nakazów zapłaty oraz w trakcie postępowania zabezpieczającego dłużnik zbył jedyne istotne i wartościowe składniki swojego majątku w postaci dwóch nieruchomości oraz akcji Spółki. Tak więc, w ocenie tego Sądu, w chwili wniesienia pozwu roszczenie powodów jawiło się jako uzasadnione, co znalazło potwierdzenie w tym, że Sąd udzielił zabezpieczenia roszczeniu powodów uznając je za uprawdopodobnione. Jednakże na późniejszym etapie postępowania wykazano, że strony zawarły między sobą ugodę sądową dotyczącą przedmiotowych roszczeń. Strony ustaliły, że A. D. zapłacił w dniu 3 września 2014 r. na rzecz powodów A. K. i M. C. kwotę 89.122,43 zł tytułem należności głównej, kwotę 4.200 zł tytułem kosztów zastępstwa procesowego oraz kwotę 559,50 zł tytułem połowy opłaty od pozwów i jednocześnie zgodnie oświadczyły, iż zawarta ugoda wyczerpuje wszelkie roszczenia stron wynikające ze wszystkich połączonych spraw, w szczególności co do zapłaty zaległych odsetek i kosztów zastępstwa procesowego z wyżej wymienionych spraw. W związku z tym w przeważającej części wierzytelność powodów przesłała istnieć. Wobec wytoczenia przez powodów w styczniu 2015 roku powództwa o zapłatę odsetek w sprawie X GNc 39/15 (nota odsetkowa za okres od listopada 2009 roku do grudnia 2011 roku) na dzień zamknięcia rozprawy należało przyjąć, że istnieje wierzytelność.

Orzeczenie o kosztach Sąd Okręgowy wydał na podstawie art. 98 k.p.c. przyjmując, że powodowie przegrali proces, a zatem należało ich obciążyć kosztami celowej obrony pozwanych, na które składa się wynagrodzenie pełnomocnika zgodnie z § 6 punkt 6 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości w sprawie opłat za czynności radców prawnych/ adwokackie w kwocie 3.600 zł plus 17 zł tytułem opłaty skarbowej za pełnomocnictwo. Wobec współuczestnictwa formalnego po stronie pozwanej orzeczenie w punkcie II wyroku, na skutek zażalenia pełnomocnika pozwanych, na podstawie art. 395 § 2 k.p.c. należało zmienić, o czym Sąd Okręgowy orzekł w postanowieniu z dnia 3 czerwca 2015 roku.

Apelację od tego orzeczenia wywiedli powodowie zaskarżając powyższy wyrok w części, tj. w zakresie oddalenia powództwa o uznanie za bezskuteczne w stosunku do powodów czynności prawnych: przeniesienia przez A. D. na rzecz (...) Sp. z o.o. w S. w dniu 24.10.2013 r. prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta nr Kw (...) oraz przeniesienia przez A. D. na rzecz J. S. w dniu 19.07.2013 r. 490 udziałów w kapitale spółki (...) Sp. z o.o. w S., w celu umożliwienia zaspokojenia wierzytelności przysługujących powodom wobec dłużnika A. D. w kwocie 14.832,33 zł tytułem odsetek za opóźnienie w zapłacie towarów zakupionych w okresie od listopada 2009 r. do grudnia 2011r.

Wyrokowi Sądu pierwszej instancji w zaskarżonej części zarzucili:

1) naruszenie art. 527 § 1 i 2 k.c. poprzez niezastosowanie tego przepisu w stanie faktycznym rzeczonej sprawy, w efekcie uznania, iż na dzień orzekania nie była spełniona przesłanka dokonania czynności prawnej z pokrzywdzeniem wierzycieli, tj. przesłanka niewypłacalności dłużnika A. D., który przed zakończeniem postępowania zaspokoił część wierzytelności powodów,

2) naruszenie art. 233 § 1 k.p.c. poprzez dowolną ocenę zgromadzonych w sprawie dowodów i przyjęcie, m.in. na podstawie przedłożonych przez stronę pozwaną faktur wystawionych przez dłużnika A. D., że na dzień orzekania nie jest on niewypłacalny,

3) naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie w uzasadnieniu wyroku wyników oceny dowodów w zakresie wszystkich przesłanek skargi pauliańskiej,

4) naruszenie art. 98 § 1 i 3 oraz art. 102 k.p.c. poprzez zasądzenie od powodów na rzecz każdego z pozwanych kosztów zastępstwa procesowego, pomimo że szczególne okoliczności sprawy przemawiały za nieobciążaniem powodów tymi kosztami.

Podnosząc powyższe zarzuty apelujący wnieśli o:

1) zmianę wyroku Sądu pierwszej instancji w zaskarżonej części i uznanie za bezskuteczne w stosunku do powodów czynności prawnych:

- przeniesienia przez A. D. na rzecz (...) Sp. z o.o. w S. w dniu 24.10.2013 r. prawa własności lokalu mieszkalnego położonego w S. przy ul. (...), dla którego prowadzona jest księga wieczysta nr Kw (...),

- przeniesienia przez A. D. na rzecz J. S. w dniu 19.07.2013 r. 490 udziałów w kapitale spółki (...) Sp. z o.o. w S., w celu umożliwienia zaspokojenia wierzytelności przysługujących powodom wobec dłużnika A. D. w kwocie 14.832,33 zł tytułem odsetek za opóźnienie w zapłacie towarów zakupionych w okresie od listopada 2009 r. do grudnia 2011 r.,

2) zmianę zaskarżonego wyroku w zakresie zwrotu kosztów postępowania w pierwszej instancji poprzez zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów solidarnie kosztów postępowania, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych, ewentualnie, poprzez nie obciążanie powodów kosztami postępowania w pierwszej instancji,

ewentualnie

3) uchylenie wyroku w zaskarżonej części i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji,

4) zasądzenie od pozwanych na rzecz powodów solidarnie zwrotu kosztów postępowania przed Sądem II instancji, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na tę apelację pozwana J. S. wniosła o jej oddalenie w całości, jako oczywiście bezzasadnej i zasądzenie solidarnie od powodów A. K. i M. C. na jej rzecz zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wg. norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powodów pozwana (...) spółka. z o.o. wniosła o oddalenie tej apelacji w całości, jako oczywiście bezzasadnej i zasądzenie solidarnie od powodów A. K. i M. C. na rzecz tej pozwanej zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu apelacyjnym wg. norm przepisanych. Nadto pozwana spółka wniosła o dopuszczenie dowodu z dokumentów - 8 wyciągów z rachunków bankowych A. D. potwierdzające wpływy na konto płatności za faktury wystawione przez A. D., a złożone przy piśmie z dn.16.04.2015 r., albowiem pełnomocnik powoda w apelacji podniósł zarzut, że faktury mogły zostać wystawione, ale mogły nie zostać zapłacone, a nie kwestionował wcześniej, że załączone jako dowód w sprawie faktury nie zostały opłacone - w trybie art. 381 k.p.c.

Sąd Apelacyjny zważył, co następuje:

Apelacja powodów okazała się bezzasadna.

Na wstępie Sąd Apelacyjny zaznacza, że rozpoznając środek odwoławczy nie jest związany zarzutami dotyczącymi prawa materialnego, gdyż zastosowanie przepisów tego prawa musi badać z urzędu, natomiast w zakresie prawidłowości procedowania przez Sąd pierwszej instancji wiążą go tylko takie zarzuty, które zostały wyartykułowane w apelacji, poza nieważnością postępowania, którą także musi wziąć pod uwagę z urzędu. W pierwszej kolejności zatem tutejszy Sąd stwierdza, że nie dopatrzył się aby postępowanie w tej sprawie toczyło się z naruszeniem art. 379 k.p.c. co skutkowałoby jego nieważnością.

Sąd Apelacyjny po zapoznaniu się z materiałem dowodowym zebranym w sprawie stwierdza, że poczynione przez Sąd pierwszej instancji ustalenia faktyczne znajdują pełne oparcie w tym materiale. Zatem ustalenia te jako prawidłowe Sąd Apelacyjny w pełni podziela i przyjmuje za własne, czyniąc integralna częścią swojego stanowiska. Wobec powyższego nie ma konieczności ponownego szczegółowego ich przytaczania (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 10 listopada 1998 r., III CKN 792/98, OSNC 1999, nr 4, poz. 83; wyrok Sądu Najwyższego z dnia 22 sierpnia 2001 roku, V CKN 348/00, LEX nr 52761, Prok.i Pr. 2002/6/40).

Sąd Odwoławczy w pełni podziela i czyni integralną częścią swojego stanowiska również rozważania prawne, zaprezentowane w pisemnym uzasadnieniu zaskarżonego wyroku, bowiem wnioski wywiedzione przez Sąd Okręgowy z jego ustaleń zostały należycie odniesione do właściwie zastosowanych przepisów prawa materialnego.

Zatem w ocenie Sądu Apelacyjnego, wbrew zarzutom skarżących, Sąd pierwszej instancji nie naruszył przepisów procedury – a w szczególności art. 233 § 1 k.p.c. Przepis ten wyraża zasadę swobodnej oceny dowodów zgodnie z którą, Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie „wszechstronnego rozważenia zebranego materiału” a zatem, jak podkreśla się w orzecznictwie, z uwzględnieniem wszystkich dowodów przeprowadzonych w postępowaniu, jak również wszelkich okoliczności towarzyszących przeprowadzanie poszczególnych dowodów i mających znaczenie dla oceny ich mocy i wiarygodności (por. orzeczenie Sądu Najwyższego z dnia 17 listopada 1966 roku, sygn. II CR 423/66, niepubl.; uzasadnienie orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 24 marca 1999 roku, sygn. I PKN 632/98, opubl.: OSNAPiUS 2000/10/382; uzasadnienie orzeczenia Sądu Najwyższego z 11 lipca 2002 roku, sygn. IV CKN 1218/00, niepubl.; uzasadnienie orzeczenia Sądu Najwyższego z dnia 18 lipca 2002 roku., sygn. IV CKN 1256/00, niepubl.). Przyjmuje się, że ramy swobodnej oceny dowodów muszą być zakreślone wymaganiami prawa procesowego, doświadczenia życiowego, regułami logicznego myślenia oraz pewnego poziomu świadomości prawnej, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i ważąc ich moc oraz wiarygodność odnosi je do pozostałego materiału dowodowego. Jak trafnie przyjmuje się przy tym w orzecznictwie sądowym, jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów (art. 233 § 1 k.p.c.) i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub, gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo-skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona (tak min. Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 27.09.2002 r., II CKN 817/00, LEX nr 56906). Dla skuteczności zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie wystarcza stwierdzenie o wadliwości dokonanych ustaleń faktycznych, odwołujące się do stanu faktycznego, który w przekonaniu skarżącego odpowiada rzeczywistości. Konieczne jest tu wskazanie przyczyn dyskwalifikujących postępowanie sądu w tym zakresie. W szczególności skarżący powinien wskazać, jakie kryteria oceny naruszył sąd przy ocenie konkretnych dowodów, uznając brak ich wiarygodności i mocy dowodowej lub niesłuszne im je przyznając (tak Sąd Najwyższy min. w orzeczeniach z dnia: 23 stycznia 2001 r., IV CKN 970/00, LEX nr 52753, 12 kwietnia 2001 r., II CKN 588/99, LEX nr 52347, 10 stycznia 2002 r.,II CKN 572/99, LEX nr 53136).

W niniejszej sprawie sformułowanie przez apelujących powodów zarzutu naruszenia przez Sąd pierwszej instancji przepisu art. 233 k.p.c. ma właśnie taki polemiczny charakter. Sąd Okręgowy dokonując oceny dowodów przeprowadzonych w tej sprawie uwzględnił także ich całokształt, a zaprezentowana ocena nie zawiera błędów logicznych i nie sprzeciwia się zasadom doświadczenia życiowego.

Apelujący wadliwości takiej oceny upatrywali w przyjęciu, m.in. na podstawie przedłożonych przez stronę pozwaną faktur wystawionych przez dłużnika A. D., że na dzień orzekania nie jest on niewypłacalny. Powodowie w uzasadnieniu apelacji w szczególności akcentowali w tym zakresie, że Sąd pierwszej instancji niezasadnie uznał ich wierzytelność wierzytelności z tytułu odsetek za opóźnienie w zapłacie towarów zakupionych przez dłużnika w okresie od listopada 2009 r. do grudnia 2011 r. w kwocie 14.832,33 zł. za zbyt niską, aby przyjąć, że A. D. jest nadal niewypłacalny. Apelujący podnieśli, że przeciwnie do ustaleń Sądu pierwszej instancji, na chwilę orzekania jak i w dalszym ciągu, dłużnik nie jest zdolny do uregulowania tej należności, co stanowi skutek zbycia przez niego składników majątkowych wymienionych w pozwie, tj. dwóch nieruchomości oraz wszystkich udziałów w pozwanej spółce. Dłużnik w dalszym ciągu nie reguluje też innych swoich zobowiązań, toczy się przeciwko niemu szereg postępowań egzekucyjnych, których bezskuteczność wynika z faktu, że formalnie nie dysponuje on majątkiem, który nadawałby się do zajęcia i zaspokojenia wierzycieli. Apelujący zarzucili, że dokonując ustaleń faktycznych dotyczących sytuacji finansowej dłużnika i jego wypłacalności Sąd Okręgowy całkowicie pominął też treść zeznań świadka A. W. - księgowej dłużnika, z których wynika między innymi, że dłużnik posiada zadłużenie z tytułu zaciągniętych kredytów oraz wysokie zadłużenie wobec Urzędu Skarbowego i ZUS, których nie spłaca. Praktycznie wygasił też działalność prowadzoną pod firmą (...), zwolnił wszystkich pracowników i całą swoją aktywność gospodarczą przeniósł na spółkę (...).

Sąd Apelacyjny zauważa, że apelujący w sposób wybiórczy przedstawili wnioski z zeznań tego świadka, które w ocenie tutejszego Sądu mogłyby jedynie stanowić kolejny dowód, potwierdzający prawidłowość ustaleń Sądu Okręgowego, bowiem A. W. przede wszystkim oświadczyła na wstępie, że nie ma żadnej wiedzy o zobowiązaniach A. D. wobec powodów. Natomiast w zakresie działalności prowadzonej przez tego dłużnika w firmie (...) świadek wyjaśniała, że rozlicza się ona w formie książki przychodów i rozchodów. Praktycznie księgowość, którą prowadziła dla tej firmy sprowadzała się do rejestrowania dokumentów, faktur czy wyciągów bankowych, bez ich analizy czy kontroli. A. W. zeznała także, że jako księgowa przygotowywała dla A. D. roczne zeznania podatkowe (PIT) i oświadczyła, że za rok 2013 wykazywał on dochód, a zeznanie za rok 2014, którego jeszcze nie policzyła prawdopodobnie również będzie wykazywać taki dochód. Świadek podała nadto, że nie przypomina sobie ażeby dłużnik ten zamknął jakiś rok stratą. Istotnie w swoich zeznaniach wspomniała o zadłużeniach wobec ZUS czy Urzędu Skarbowego, ale zeznała także, że według jej wiedzy A. D. regulował te należności nie systematycznie ale w okresach rocznych czy półrocznych. W zeznaniach rocznych PIT były także wykazywane kwoty zapłaconych składek. Z jej wiedzy wynikało też, że zaległości z tych tytułów regulował zawsze przystępując do przetargów, w których musiał wykazać się brakiem zaległych zobowiązań wobec tych podmiotów. W swoich zeznaniach świadek wskazała także na niesystematyczny spływ środków finansowych na rzecz dłużnika, co wynikało z charakteru prowadzonej działalności – prac dociepleniowych w budynkach wielomieszkaniowych - i uzyskiwaniu wynagrodzenia za wykonane prace dopiero po zakończeniu umowy i usunięciu ewentualnych usterek. Istnienie nawet czasowych zaległości płatniczych nie jest tożsame z niewypłacalnością dłużnika, który jak wynika z zeznań osoby rozliczającej i sporządzającej jego roczne zeznania podatkowe, co roku wykazuje dochód a nie stratę. Te zeznania w połączeniu ze znacznymi kwotami wynikającymi z dowodów w postaci wystawianych przez dłużnika faktur, na których oparł swoje ustalenia Sąd Okręgowy pozwalają na ocenę, że dłużnik A. D. nie jest na dzień orzekania niewypłacalny, a dowód z zeznań tego świadka jedynie potwierdza takie wnioski. Przeprowadzony dowód z dokumentów w postaci faktur wskazuje także, że zostały one wystawione w pierwszych miesiącach roku 2015 i to na 220.000 zł, a więc dłużnik nie wygasił działalności, a jedynie możliwe, że ma takie palny. Nadto przy tego rzędu obrotach o jakich także zeznawała świadek A. W. kwota ewentualnego długu wobec powodów - 14.832,33 zł - jest istotnie niewielka.

Według Sądu Odwoławczego nie można także uznać za uzasadniony zarzutu apelujących, jakoby Sad pierwszej instancji dopuścił się naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez pominięcie w uzasadnieniu wyroku wyników oceny dowodów w zakresie wszystkich przesłanek skargi pauliańskiej. Uzasadnienie zaskrzonego wyroku zawiera wszystkie niezbędne elementy, wymienione w tym przepisie a w szczególności zawiera wskazanie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia, w postaci ustalenia faktów, które Sąd ten uznał za udowodnione i dowodów, na których się oparł. Sąd Okręgowy należycie wyjaśnił także podstawę prawną swojego wyroku z przytoczeniem przepisów prawa. W uzasadnieniu tym przedstawił obszerne wywody, które pozwalają prześledzić tok rozumowania tego sądu i ocenić jego argumentację. Skoro skuteczność skargi pauliańskiej jest uzależniona od kumulatywnego spełnienia wszystkich jej przesłanek to wobec stwierdzenia braku istnienia jednej z nich bezcelowym jest zanalizowanie pozostałych przesłanek zasadności powództwa, o których mowa w art. 527 k.c.

W szczególności Sąd Apelacyjny zauważa w tym miejscu, że Sąd pierwszej instancji w sposób prawidłowy zastosował podstawę prawną roszczenia powodów jaką bez wątpienia jest art. 527 k.c. Sąd Odwoławczy stwierdza nadto, że także w tym zakresie nie doszło do zarzucanych naruszeń. Analizując ten przepis i wskazując na jego wykładnię Sąd Okręgowy prawidłowo wyróżnił przesłanki, których zaistnienie nakazywałoby uwzględnienie skargi pauliańskiej. Są to: istnienie godnego ochrony interesu wierzyciela w postaci wierzytelności, dokonanie przez dłużnika czynności prawnej z osobą trzecią, pokrzywdzenie wierzyciela wskutek czynności prawnej dokonanej przez dłużnika, dokonanie przez dłużnika czynności ze świadomością pokrzywdzenia wierzyciela, uzyskanie wskutek tej czynności korzyści majątkowej przez osobę trzecią, działanie osoby trzeciej w złej wierze. Przesłanki te muszą wystąpić łącznie, a tymczasem w niniejszej sprawie ostatecznie nie wykazano, że czynności prawne dokonane przez dłużnika A. D., których ubezskutecznienia domagali się powodowie zostały dokonane z ich pokrzywdzeniem. W art. 527 § 2 k.c. ustawodawca wskazał bowiem, że czynność prawna dłużnika jest dokonana z pokrzywdzeniem wierzycieli, jeżeli wskutek tej czynności dłużnik stał się niewypłacalny albo stał się niewypłacalny w wyższym stopniu, niż był przed dokonaniem czynności. Z okoliczności tej sprawy prawidłowo ustalonych przez Sąd pierwszej instancji wynika natomiast, że dłużnik powodów A. D. nie spełnienia przesłanki niewypłacalności dłużnika, przynajmniej na dzień orzekania. W toku tego procesu skoro dłużnik ten uregulował znaczną część wierzytelności powodów, a także wobec innych swoich wierzycieli, to nie można zasadnie twierdzić że jest on niewypłacalny. Nadto – co całkowicie pomijają apelujący - ma on prawo jak każdy kwestionować zgłaszane roszczenia, a regulować te należności, które uważa za swoje rzeczywiste zadłużenia. Zatem o ile postępowanie przed sądem zakończy się prawomocnym wyrokiem uwzględniającym roszczenie powodów w zakresie odsetek, to mogą oni domagać się jego zapłaty lub egzekwować je choćby z wierzytelności dłużnika wobec innych podmiotów czy z wynagrodzenia za pracę.

W ocenie Sądu Apelacyjnego Sad pierwszej instancji nie dopuścił się także naruszenia art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w którym ustawodawca opisał zasadę odpowiedzialności za wynik procesu. Zgodnie z ta zasadą strona przegrywająca proces jest zobowiązana zwrócić przeciwnikowi poniesione przez niego koszty – w tym przypadku celowej obrony. Regulacja zawarta w art. 102 k.p.c. pozwala na odstępstwo od tej zasady, jeżeli zachodzą w sprawie szczególne okoliczności. Do kręgu tych okoliczności należy zaliczyć zarówno fakty związane z samym przebiegiem procesu, jak i fakty leżące na zewnątrz procesu, zwłaszcza dotyczące stanu majątkowego (sytuacji życiowej). Okoliczności te powinny być oceniane przede wszystkim z uwzględnieniem zasad współżycia społecznego. Apelujący zapominają jednak, że w niniejszej sprawie stroną przeciwną - pozwanymi - są podmioty z którymi nie łącza ich w rzeczywistości żadne relacje. Znaczenie dla oceny obowiązku ponoszenia kosztów procesu mogłyby natomiast mieć jedynie ich relacje z dłużnikiem A. D., gdyby proces ten toczył się z jego udziałem. Tak wiec nawet uznanie przez Sąd pierwszej instancji, że zachowanie dłużnika wobec wielu swoich wierzycieli, w tym wobec powodów świadczy o jego nierzetelności nie może automatycznie przekładać się na pozbawienie pozwanych J. S. i Spółki (...) prawa do odzyskania środków wyłożonych na obronę przed roszczeniem powodów – zgodnie z zasadą określoną w art. 98 k.p.c.

Mając na uwadze wszystkie powyższe okoliczności i przepisy Sąd Apelacyjny na podstawie przepisu art. 385 k.p.c. oddalił apelację powodów, orzekając jak w punkcie pierwszym sentencji wyroku.

Orzeczenia o kosztach postępowania apelacyjnego, zawarte w punkcie drugim i trzecim sentencji tego wyroku, mają za podstawę przepis art. 98 k.p.c. statuujący zasadę odpowiedzialności za wynik procesu, zgodnie z którą strona przegrywająca jest zobowiązana zwrócić przeciwnikowi koszty celowej obrony. Ponieważ każde w pozwanych było reprezentowane w tej sprawie przez profesjonalnego pełnomocnika, a ich współuczestnictwo w tej sprawie ma charakter jedynie formalny, każde z nich powinno otrzymać zwrot kosztów pełnomocnika, którego wynagrodzenie zostało ustalone na podstawie § 6 pkt 5) w zw. z §12 ust 1 pkt 2) Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 461)

Dariusz Rystał Maria Iwankiewicz Wiesława Kaźmierska